شمعی برای زنده‌نگه‌داشتن هویت، تاریخ و فرهنگ ما

گفت‌وگو با اعضای هیئت‌مدیرهٔ کارزار فارسی در بی‌سی به‌مناسبت افزوده‌شدن بستهٔ منابع فارسی ۵-۱۲ به دستورالعمل آموزشی بریتیش کلمبیا و امکان تدریس این زبان در همهٔ مدارس استان

رسانهٔ همیاری – کوکئیتلام

در آخرین ساعاتی که نشریهٔ شمارهٔ گذشته را برای چاپ آماده می‌کردیم، مطلع شدیم که با دستور وزارت آموزش‌وپرورش بریتیش کلمبیا امکان تدریس زبان فارسی در دبیرستان‌های استان فراهم شده است. در شمارهٔ پیش یادداشت کوتاهی در این زمینه از امیر باجه‌کیان، رئیس کارزار فارسی در بی‌سی، که از سال ۲۰۱۸ برای آوردن زبان فارسی به‌عنوان یکی از گزینه‌های زبان‌آموزی به مدارس بریتیش کلمبیا فعالیت می‌کند، منتشر شد. در این شماره، از اعضای هیئت‌مدیرهٔ این کارزار دعوت کردیم تا به پرسش‌های بیشتری دربارهٔ این اقدام دولت استان و گام‌های پیشِ رو برای خوانندگانمان بگویند که توجه شما را به این گفت‌وگو جلب می‌کنیم.

با سلام و سپاس از وقتی که برای این گفت‌وگو گذاشتید، لطفاً خودتان را معرفی کنید و دربارهٔ سوابق کاری و تحصیلی‌تان بفرمایید. چه شد که به کارزار فارسی در بی‌سی پیوستید؟ 

امیر باجه‌کیان: من مشاور ارتباطات اجتماعی (Outreach Consultant) هستم و سابقهٔ تحصیلی و حرفه‌ای‌ام در زمینه‌های فیزیک، مهندسی، و صنایع هوایی بوده است. همچنین بیش از ۱۳ سال است به‌عنوان فعال اجتماعی برای افزایش مشارکت جوامع فارسی‌زبان در مسائل مختلف تلاش می‌کنم. من و جمعی از دوستان همدل در سال ۲۰۱۸ و در پاسخ به نیاز جوامع فارسی‌زبان، کارزار فارسی در بی‌سی را بنیان نهادیم. فارسی در بی‌سی شاید یکی از نخستین تلاش‌های مردمان ایرانی و افغانستانی برای جامعه‌سازی (Community Building) در کانادا باشد و برای من باعث افتخار است که جزئی از یک حرکت مردمی هستم که امید و اعتمادبه‌نفس را به جوامع زخمی و ماتم‌زدهٔ ما می‌آورد. همچنین جای خوشوقتی است که این حرکت با مشارکت فراملیتی ایرانیان و افغانستانی‌ها آغاز شده و به پیش می‌رود.

عبدالرحیم احمد پروانی: تحصیلات من ماستر علوم تخنیکی، لیسانس تاریخ و فلسفه است. به‌عنوان نویسنده، مترجم و دیپلومات کار کرده‌ام. پیش‌ازاین رئیس دانشگاه خورشید در کابل، افغانستان بودم و در حال حاضر، مسئول کتابخانهٔ آنلاین درخت دانش. در پاسخ به این پرسش که چرا به کارزار فارسی در بی‌سی پیوستم، می‌خواهم پاسخ خود را با این بیت قهار عاصی، شاعر نامور افغانستان آغاز کنم:

گل نيست ماه نيست دل ماست پارسی / غوغای کُه ترنم درياست پارسی

به‌نظر من فارسی تنها یک زبان نیست. فارسی یک فرهنگ است، فرهنگی که گستره‌ٔ بزرگ جغرافیایی را با مردمانی از تبارها و باورهای مختلف در بر می‌گیرد. بازکردن درِ این فرهنگ به‌روی کودکان و نوجوانان ما که از «بد حادثه» با ما اینجا به پناه آمده‌ و از زادگاه و داروندار مادی و معنوی خود به‌دور مانده‌اند، از مسئولیت‌های حیاتی ماست. فراگیری زبان فارسی فرزندان ما را با هویتشان، با ریشه‌ٔشان، با سرزمینشان، با افتخارات بزرگی علمی، ادبی و فرهنگی پیوند می‌دهد.

من افتخار می‌کنم، نقشی ولو خیلی اندک، در کارزار فارسی در بی‌سی داشته‌ام. از جناب باجه‌کیان و سایر دوستان که بیشترین بار این وظیفهٔ سنگین را بر عهده داشته و به‌خوبی از عهدهٔ انجام آن به‌درآمدند و نیز از تمام خانواده‌های عزیزی که کارزار فارسی در بی‌سی را در این راستا یاری رسانیدند، ابراز سپاس می‌کنم.

کارزار فارسی در بی‌سی شمعی را افروخته است تا هویت، تاریخ و فرهنگ ما را زنده نگه‌ دارد. بیایید نگذاریم این شمع به خاموشی بگراید. بیایید این شمع را به خورشید فروزنده‌ای تبدیل کنیم تا از گرمی و روشنی آن لذت ببریم و استفاده کنیم. یاد ما باشد، خاموشی این شمع، خاموشی مولانا، رابعه، حافظ، سیمین، رودکی، سعدی و… است. ما را نشاید و نباید که که گناه چنین کاری را به گردن گیریم.

فرزان سجودی: فرزان سجودی، متولد ۱۳۴۰، زبان‌شناس و نشانه‌شناس، دارای مدرک دکترای زبان‌شناسی. به‌مدت بیست سال استاد دانشگاه هنر تهران بوده‌ام و به تدریس نشانه‌شناسی، نظریه‌ها و روش‌های نقد و زبان‌شناسی مشغول بوده‌ام. دلیل پیوستن‌ام به کارزار فارسی در بی‌سی اهمیت موضوع بوده است. به‌نظرم تنوع در آموزش زبان‌های مختلف از یک‌سو فضای بین‌فرهنگی را گسترش می‌دهد و از سوی دیگر مانع گسست فرهنگی می‌شود. 

سنجر سهیل: سنجر سهیل هستم، اهل افغانستان و یازده سال می‌شود که در شهر لنگلی در کلان‌شهر ونکوور زندگی می‌کنم. لیسانس زبان و ادبیات فارسی دری از دانشگاه کابل دارم و ماستری‌ام را در عرصهٔ مدیریت منازعات از دانشگاه سلطنتی رودز از شهر ویکتوریا به‌دست آوردم. علاوه بر آن، بیشتر از بیست سال می‌شود که روزنامه‌نگارم و علاوه بر آن صاحب امتیاز روزنامهٔ ۸صبح در افغانستان می‌باشم. 

من از همان نخستین‌ روزهای آغاز کارزار فارسی در بی‌سی همراه و همگام این کارزار بودم و در حد توان و فرصت، از آن حمایت و برایش کار کرده‌ام. فارسی در بی‌سی برای من یک کارزار فرهنگی بزرگ است و افتخار می‌کنم که سهم کوچکی در این کارزار بزرگ دارم. من به زبان فارسی دری عشق می‌روزم، چون زبان مادری‌ام است. کارزار فارسی در بی‌سی این فرصت را فراهم می‌کند که ضمن پاسداری و حمایت از گسترش آموزش زبان فارسی در مدارس و مکاتب بریتیش کلمبیا، زمینهٔ آشنایی مردمان بیشتر با این زبان و فرهنگ، تاریخ و ادبیات غنی آن، فراهم شود. 

مینا سبزواری: مینا سبزواری هستم. بیست و چهار سال در ونکوور مربی و مدیر مهدکودک بودم و اکنون بازنشسته‌ام. در کنار نگهداری زبان فارسی، انگیزهٔ قوی دیگری هم از پیوستن به کارزار فارسی در بی‌سی داشتم. آنچه در تحصیل روان‌شناسی آموخته بودم و تجربهٔ پانزده سال تدریس در دبیرستان‌های ایران، اهمیت اعتمادبه‌نفس در نوجوانان را برایم روشن کرده بود. 

برخی از نوجوانانی که تازه به کانادا می‌آیند در گام‌های نخستینِ ورود به دبیرستان، دربارهٔ روش‌های آموزش‌وپرورش کاملاً متفاوت و برتر، تسلط دانش‌آموزان دیگر به زبان مادری‌شان و… ممکن است احساس خوبی نداشته باشند. امیدوارم آن‌ها با آگاهی از اینکه ارزش زبان مادری‌شان به اندازه‌ای است که در اینجا آموزش داده می‌شود و همچنین با انتخاب این درس و به‌احتمال زیاد کامیابی در گروه و کلاس و کسب نمرهٔ عالی، آرامش و احساس خوبی داشته باشند. مسئولیت من در کارزار فارسی در بی‌سی جمع‌آوری کمک‌های مالی از فرهنگ‌دوستانِ مهربان، حفظ و هزینهٔ آن در موارد ضروری در راستای پیشبرد این برنامه است.

لطفاً کمی دربارهٔ کارزار فارسی در بی‌سی بگویید، از چه زمانی و با چه هدفی آغاز به کار کرد؟

امیر باجه‌کیان: فارسی در بی‌سی یک کارزار یا کمپین مردمی است با هدفِ آوردن فارسی به‌عنوان یکی از گزینه‌های زبان‌آموزی به مدارس/مکاتب بریتیش کلمبیا، به‌طوری که دانش‌آموزان بتوانند طی یک برنامهٔ آموزشی استاندارد، و در زمان مدرسه/مکتب فارسی را یاد بگیرند و حاصل کوشش آن‌ها به‌عنوان یک واحد درسی (credit) در کارنامهٔ ایشان منظور شود. فارسی در بی‌سی در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۸ آغاز به کار کرد. البته ریشه‌های این حرکت به سال‌های پیش برمی‌گردد. عشق به زبان مادری در میان مهاجران و کوشش در جهت پاسداری از آن برای فرزندانمان پدیده‌ای است به قدمت مهاجرت. جوامع فارسی‌زبان نیز از این قاعده مستثنا نبوده‌ و نیستند. در دهه‌هایی که ما دور از سرزمین مادری زیسته‌ایم به روش‌های گوناگون تلاش کرده‌ایم که زبان و فرهنگمان را به نسل بعدی منتقل کنیم. گاه با مراسم فرهنگی و گاه با کلاس/صنف فارسی بعد از مدرسه/مکتب یا در روزهای تعطیل. 

هم‌اکنون دانش‌آموزان در استان بریتیش کلمبیا باید یک درس زبان خارجی انتخاب کنند و با تصویب درس فارسی، امروز ۱۴ گزینهٔ مختلف دارند. ما می‌خواهیم که زبان فارسی نیز مانند هر درس دیگری در اختیار دانش‌آموزان باشد، و در مدارس/مکاتب ارائه شود. همچنین ارائهٔ زبان فارسی فرصتی است برای اینکه فرهنگ و زبان خود را در این خانهٔ نو با همسایگان خود قسمت کنیم. چرا که فارسی، نه فقط برای دانش‌آموزانی که تبار ایرانی یا افغانستانی دارند، بلکه برای همهٔ دانش‌آموزان در دسترس خواهد بود.

آیا «فارسی در بی‌سی» به‌عنوان یک مؤسسهٔ غیرانتفاعی ثبت شده است؟

امیر باجه‌کیان: فارسی در بی‌سی از ژانویهٔ ۲۰۱۹ به‌عنوان یک انجمن مردم‌نهاد (Non-profit Society) در استان بریتیش کلمبیا ثبت شده و مشغول به کار است.

چرا «کارزار»؟ گهگاه می‌بینیم که به انتخاب این واژه در نام نهاد شما اعتراض می‌شود. دلیل انتخاب این واژه چه بوده است؟

امیر باجه‌کیان: «کارزار» معادل فارسی واژهٔ Campaign است. همان‌طور که پیش‌تر توضیح دادم، این حرکت در واقع یک کارزار مردمی است و جنبهٔ اصلی آن سازماندهی دانش‌آموزان و خانواده‌های فارسی‌زبان برای آوردن فارسی به مدارس/مکاتب است. البته اعتراض‌ها بیشتر در روزهای نخستین بود و گمان می‌کنم پس از نزدیک به چهار سال جامعه به این نام عادت کرده باشد. برخی دوستان این واژه را یادآور جنگ و خون‌ریزی می‌دانستند که خب منظور ما این نبود. هرچند برخی از دوستان عقیده دارند که ما برای نگه‌داشتن زبان و فرهنگ خود در خانهٔ نو واقعاً باید بجنگیم و این جنگ کوشش ماست برای آوردن زبان و فرهنگمان به متن جامعه و به‌اشتراک‌گذاشتن آن با همسایگانمان.

چند نفر عضو دارید و این اعضا شامل چه کسانی‌اند؟ لطفاً کمی دربارهٔ ساختار سازمانی‌تان توضیح بدهید.

امیر باجه‌کیان: ساختار سازمانی فارسی در بی‌سی به‌عنوان یک کارزار اجتماعی، پیوسته در حال تحول است. ما عضویت به‌مفهوم رسمی نداریم و تقریباً حدود ۲۰-۳۰ نفر هستند که در زمینه‌های گوناگون با ما همکاری دارند. هیئت‌مدیرهٔ ما پنج عضو دارد و به‌جز آن نیز سه کمیتهٔ اصلی تعریف کرده‌ایم که کوشش می‌کنیم فعالیت‌های خود را در چارچوب آن‌ها به‌پیش بریم:

• کمیتهٔ آموزگاران: شامل آموزگاران رسمی در استان بریتیش کلمبیا که با پشتیبانی آکادمیک از سوی دکتر رستین مهری از دانشگاه سایمون فریزر، و تحت نظارت دکتر فرزان سجودی، دبیر هیئت مدیرهٔ ما، توانستند برنامهٔ آموزشی زبان فارسی را تهیه کنند. دستاورد این کمیته همچنین از سوی متخصصان زبان فارسی در جوامع ایرانی و افغانستانی مورد تأیید قرار گرفت.
• کمیتهٔ خانواده‌ها: این کمیته برای سازماندهی و ارتباط با والدین فارسی‌زبان تشکیل شده است و هدف ما این است که در مناطق مختلف حضور داشته باشد و پلی باشد برای ارتباط ما با خانواده‌ها. ما در زمینهٔ ارتباط با خانواده‌ها و چگونگی فعالیت آن‌ها در آوردن فارسی به مدارس/مکاتب از این کمیته استفاده می‌کنیم. با تصویب نهایی درس توسط دولت استانی، تمرکز ما روی این کمیته بیشتر می‌شود. همچنین ارتباط با دانش‌آموزان از خانواده‌ها آغاز می‌شود.
• کمیتهٔ دانش‌آموزان: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما ارتباط با خود دانش‌آموزان است. و هدف از تشکیل کمیتهٔ دانش‌آموزی این است که بتوانیم ارتباط با دانش‌آموزان و هماهنگی با آنان را سازماندهی کنیم. کار این کمیته تازه شروع شده و امید ما این است که بتواند به دانش‌آموزان کمک کند که در هر مدرسه/مکتب همکلاسی/هم‌صنفی‌های خود را به این درس علاقه‌مند کنند.

از همین فرصت استفاده می‌کنم و از خانواده‌ها و فرزندانمان دعوت می‌کنم که در شکل‌گیری این کمیته‌ها به ما کمک کنند. چرا که ما مسیر بلندی را در پیش داریم و برای این کار به داوطلبان ثابت‌قدم نیازمندیم.

اواسط ماه ژوئیه اعلام کردید که با تأیید وزارت آموزش‌وپرورش بریتیش کلمبیا فارسی به‌عنوان یکی از گزینه‌های زبان‌آموزی در اختیار همهٔ دانش‌آموزان بریتیش کلمبیا قرار گرفت. لطفاً کمی بیشتر در این زمینه توضیح بدهید و بفرمایید که این تأیید به چه معناست؟ 

امیر باجه‌کیان: گام نخست برای آوردن فارسی به مدارس، تهیهٔ برنامهٔ آموزشی/نصاب (Curriculum) بود که کمیتهٔ آموزگاران ما در سه سال گذشته مشغول به این کار بوده‌‌اند. در آغاز ما می‌خواستیم که درس فارسی را به‌صورت محلی در مناطق مختلف برقرار کنیم و سپس به‌دنبال برنامهٔ آموزشی سراسری برویم. اما مراحلی که در این روند وجود داشت، به‌شدت پیچیده بودند. چرا که لازم بود یک آموزگار که اکنون مشغول تدریس در مدرسه/مکتب است، برنامه را در آغاز به مدرسه/مکتب محل کار خود ارائه نموده و از آنجا نیز به ادارهٔ آموزش‌وپرورش منطقه بفرستد تا تأیید منطقه‌ای برای آن درس در آن کلاس/صنف گرفته شود. یعنی ما باید برای هر کلاس/صنف و هر منطقه به‌طور جداگانه اقدام می‌کردیم و آموزگاران شاغل نیز باید تعهد می‌دادند که حتماً درس را ارائه می‌کنند، تا کار آغاز شود.

ما در سال ۲۰۲۱ اعتراض خودمان به این روند را به وزارت آموزش‌وپرورش بریتیش کلمبیا منتقل کردیم و ایشان به ما گفتند که روند تازه‌ای برای تصویب زبان‌های خارجی تنظیم شده که می‌توان از آن برای تهیهٔ یک برنامهٔ آموزشی/نصاب جامع برای فارسیِ ۵ تا ۱۲ استفاده کرد و سپس یکی از آموزگاران این برنامه را برای تأیید مقدماتی به یکی از مناطق آموزشی ارائه کند و لازم نیست که این شخص خود تعهدی به ارائهٔ درس داشته باشد. پس از تأیید مقدماتی در سطح منطقه‌ای درس به وزارتخانه فرستاده می‌شود تا با ارزیابی نهایی و در نهایت دستور وزیر آموزش‌وپرورش به فهرست دروس در مدارس/مکاتب استان بریتیش کلمبیا اضافه شود.

بر اساس قالب ارائه‌شده توسط دولت بریتیش کلمبیا، آماده‌سازی برنامهٔ آموزشی فارسیِ ۵-۱۲ در اکتبر ۲۰۲۱ پایان یافت و پس از آن ما با ادارات آموزش‌وپرورش محلی در مناطق برنابی، کوکئیتلام، نورث ونکوور، وست ونکوور، و ریچموند تماس گرفتیم و از آنان درخواست کردیم تا این برنامه را ارزیابی نموده و برای تصویب نهایی به وزارت آموزش‌وپرورش بفرستند. از میان این مناطق، ادارهٔ آموزش‌وپرورش منطقهٔ کوکئیتلام پذیرفت که این برنامه را ارزیابی کند و برای تأیید نهایی به وزارت آموزش‌وپرورش بفرستد. همچنین مقامات منطقهٔ آموزشی کوکئیتلام به ما اعلام کردند که دروس فارسی ۱۱ و ۱۲ را برای اضافه شدن به «برنامهٔ چالش» (Challenge Program) به منطقهٔ آموزشی دلتا می‌فرستند. این برنامه به دانش‌آموزان استان امکان آن را می‌دهد تا در صورتی که دانش کافی در زمینهٔ یک درس را داشته باشند، بدون شرکت در کلاس/صنف و تنها با گذراندن امتحانات نهایی مربوط به آن واحد درسی، اعتبار لازم (credit) را دریافت کنند.

ارزیابی منطقهٔ آموزشی کوکئیتلام در ماه آوریل به‌پایان رسید و با تصویب شورای آموزشی (School Board)، این برنامه برای تأیید نهایی به وزارتخانه فرستاده شد. برآورد زمانی ما این بود که درس تا ماه سپتامبر به تأیید نهایی نرسد. اما بنا بر فرمان وزارتی شمارهٔ M196، در روز اول ژوئیهٔ ۲۰۲۲ بستهٔ منابع فارسی ۵-۱۲ به دستورالعمل آموزشی استان اضافه شد و بر این اساس درس فارسی در هر مدرسه/مکتب در استان بریتیش کلمبیا قابل‌ارائه خواهد بود.

آیا مأموریت «فارسی در بی‌سی» با تأیید تدریس زبان فارسی برای دانش‌آموزان استان از سوی وزارت آموزش‌وپرورش بی‌سی، پایان یافته است؟

امیر باجه‌کیان: ما در سال ۲۰۱۸ گمان می‌کردیم تصویب نهایی درس فارسی آخرین گام در فعالیت ما خواهد بود. اما تصویب و اضافه‌شدن درس به برنامه لزوماً به‌معنای ارائهٔ درس نیست. چرا که شرط لازم برای هر درس درخواست کافی از سوی دانش‌آموزان و منابع لازم از نظر آموزشی و نیروی انسانی است. در ماه‌های پیشِ رو کوشش ما بر زمینه‌سازی ارائهٔ درس و برقراری نخستین کلاس/صنف فارسی در دبیرستان‌های نورث شور از سپتامبر ۲۰۲۳ خواهد بود. در این راستا ما از یک‌سو تلاش می‌کنیم تا با اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها و ایجاد علاقه میان دانش‌آموزان، تقاضای کافی را به مدیران مدارس/مکاتب نشان دهیم و از سوی دیگر آموزگاران را به ارائهٔ درس تشویق و آنان را برای این کار آماده کنیم.

در این گام تمرکز ما بر روی چهار دبیرستان/لیسه در نورث شور است. ما در جریان‌ایم که تقاضا برای ارائهٔ فارسی در دبستان‌ها بیشتر است. با این وجود ارائهٔ زبان فارسی در یک دبستان مستلزم تغییرات عمده در برنامه‌های آن است که پیچیده است و نیاز به استقبال بسیار بالای جامعهٔ ما دارد. در دبیرستان/لیسه، دانش‌آموزان در انتخاب دروس آزادی عمل دارند و هر کلاس با ثبت‌نام حداقل ۲۰ تا ۲۵ دانش‌آموز قابل‌تشکیل است.

ما به‌زودی برنامهٔ خود را برای کلوپ (club) بعد از مدرسه/مکتب در دبیرستان/لیسه‌ها در نورث ‌شور اعلام خواهیم کرد. این برنامه دریچه‌ای است برای دانش‌آموزان تا بعد از کلاس درس در فضایی شاد و مفرح با فرهنگ خود آشنا شوند و هستهٔ اولیهٔ کلاس/صنف فارسی در مدرسه/مکتب خود را تشکیل دهند.

عده‌ای می‌پرسند چه لزومی دارد که فرزندانشان در کشور جدید فارسی بیاموزند. پاسخ شما به این دسته از افراد چیست؟

سنجر سهیل: دلایل فراوانی وجود دارد که باید فرزندمان زبان فارسی، یا زبان مادری خود را فرا بگیرند. عمده‌ترین آن این است که یادگیری زبان مادری و آموزش به زبان مادری یک حق بشری است و در کنار اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر، کنوانسیون حقوق کودکان در بسیاری از کشورها قوانین داخلی نیز این حق را برای کودکان تضمین کرده است. آموزش زبان مادری به کودک این زمینه را فراهم می‌کند تا دنیای پیرامونی خود را زودتر بشناسد و بهتر با آن ارتباط برقرار کند. از سوی دیگر، یادگیری هر زبانی به انسان این امکان را می‌دهد تا دایرهٔ اندیشه و تفکر خود را گسترش بخشیده و با دنیا و محیط پیرامونی خود ارتباط عمیق‌تر و متنوع‌تری ایجاد کند. قول معروفی است که می‌گویند آدمی با یادگیری یک زبان جدید، خودش را تکثیر می‌کند و فراگیری یک زبان جدید به وی این امکان را می‌دهد تا به‌اندازهٔ یک «انسان» دیگر بیشتر توانایی اندیشیدن و درک‌کردن پیدا کند. 

و اما در رابطه با زبان فارسی، جدا از مسائلی که مطرح شد، این مسئله که یادگیری آن به فرزندانمان شرایط و زمینه‌ای را فراهم می‌کند که با تاریخ، ادبیات و فرهنگ خویش ارتباط ایجاد کنند، نیز مدنظر است. زبان فارسی یکی از زبان‌های بزرگ دنیاست و در این زبان، آثار فراوانی چه در زمینهٔ ادبیات و فرهنگ، چه در زمینهٔ اسطوره و تاریخ و نیز دانش کهن، متون فراوانی آفریده شده است. ایجاد شرایط برای آموزش این زبان به فرزندانمان این امکان را فراهم می‌کند تا قادر شوند با میراث عظیمی که در این زبان خلق شده است، آشنا شوند و از آن بهره ببرند. دو دیگر اینکه، فرزندانمان ادامهٔ خودمان‌اند و ما دوست داریم آن‌ها با زبان و فرهنگ، تاریخ و ادبیات خودمان آشنایی داشته و با میراث بزرگ این زبان آشنا شوند. در این صورت آن‌ها به‌سادگی می‌توانند با ما صاحب زبان و فرهنگ مشترک شوند و نیز این احساس را که آن‌ها ادامهٔ ما هستند، در ما زنده نگه‌ دارند. 

فرزان سجودی: نخست آنکه دانستن هر زبانی دریچه‌ای متفاوت است به جهان. اجازه بدهید موضوع ضرورت یادگیری زبان مادری را در دو سطح بررسی کنیم. دو سطحی که در تحلیل نهایی بسیار به‌هم مرتبط‌اند. سطح اول سطح کلان است. کودکی که در کانادا در خانوادهٔ فارسی‌زبان به‌دنیا آمده است، با هزار بند آشکار و ناآشکار به زمینهٔ فرهنگی، تاریخی و اجتماعی زبان فارسی پیوند دارد. او از این طریق به منبع بزرگی از متن‌های متفاوت از ادبیات و تاریخ گرفته تا اخبار روزانه دست می‌یابد و به‌عنوان عضوی از یک جامعهٔ زبانی (در این مورد جامعهٔ گویشوَران زبان فارسی؛ حال این می‌تواند جامعهٔ گویشوران زبان کردی، ترکی، عربی یا هر زبانی باشد) امکان کنشگری در این بافت فرهنگی زبانی را پیدا می‌کند. این امکان او را و اصولاً هر کسی را که دوزبانه یا چندزبانه است، در موقعیت ممتازتری در شناخت جهان و واکنش به آن قرار می‌دهد. سطح دوم سطح خُرد است. سطح امکان ارتباط روزانه با خانواده، با آن اعضای خانواده که در ایران مانده‌اند (پدر بزرگ‌ها، مادر بزرگ‌ها و… ) با دیگر اعضای جامعهٔ فارسی‌زبان در کانادا و عدم امکان این ارتباط موجبات نوعی گسستگی و انزوا را در فرد ایجاد می‌کند. امکان این ارتباط در سطح خُرد هم فرد را در موقعیت ممتازتر اجتماعی قرار می‌دهد نسبت به آنانی که زبان مادری را نمی‌دانند و در محافل خانوادگی و اجتماعیِ گویشوران این زبان عملاً دچار انزوا می‌شوند. در یک کلام، کسی که زبان‌های بیشتری می‌داند از هر جهت در موقعیت ممتازتری قرار می‌گیرد.

آیا مفاد درسی را شما آماده یا پیشنهاد خواهید کرد؟ و اگر پاسخ مثبت است، این کار چطور و از سوی چه کسانی انجام خواهد شد؟

فرزان سجودی: به‌نظرم برای تعیین مفاد درسی باید به‌صورت گروهی و از طریق آزمون و خطا عمل شود. از سویی همان‌طور که می‌دانید آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان به‌عنوان شاخه‌ای از زبان‌شناسی کاربردی، سال‌هاست که در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شود و کارهای پژوهشی بزرگی در این زمینه انجام شده است. پس ما به منابعی آکادمیک دسترسی داریم. گروه‌هایی از استادان نیز بر اساس روش‌شناسی علمی و دانش زبان‌شناسی کاربردی کتاب‌هایی برای آموزش زبان فارسی تدوین کرده‌‌اند. ما ضمن حفظ ارتباطمان با این حلقه‌های دانشگاهی و دراختیارگرفتن کتاب‌های آموزشی زبان فارسی که پیش‌تر تدوین شده است، باید در عمل آن‌ها را با نیازهای آموزش فارسی در کانادا تطبیق بدهیم. خلاصه آنکه نمی‌خواهیم چرخ را دوباره اختراع کنیم، بلکه می‌خواهیم چرخ مناسب را برای حرکت خود بیابیم. 

اشاره کرده‌اید که در آماده‌سازی آموزگاران مشارکت خواهید کرد. این کار را چطور و چگونه انجام خواهید داد؟

فرزان سجودی: همان‌طور که اشاره کردم، لازم است کمیته‌هایی از آموزگاران تشکیل شود و پیوسته مسائل آموزش زبان فارسی در بی‌سی به بحث گذاشته شود. ارتباط مستمر وجود داشته باشد. در عین حال پیشنهاد می‌کنیم کارگاه‌های آموزشی مثلاً به‌شکل مدرسهٔ تابستانی برای آموزگاران برگزار شود و برای برگزاری این کارگاه‌ها از پژوهشگران آموزش زبان فارسی دعوت شود تا تجربهٔ خود را هم در سطح مبانی علمی و هم در سطح تدوین متون آموزشی در اختیار آموزگاران قرار دهند. 

پیش‌بینی می‌کنید استقبال دیگر ملیت‌ها از این برنامهٔ درسی چطور باشد؟

امیر باجه‌کیان: همان‌گونه که پیش‌تر گفتم، یکی از اهداف ما، به‌اشتراک‌گذاشتن زبان و فرهنگ مشترکمان با همسایگان غیرفارسی‌زبانمان نیز است. امید ما این است که دانش‌آموزان دیگر نیز در این کلاس/صنف شرکت کنند. همچنین بنا بر اخبار رسمی و شنیده‌های ما از نظام آموزشی، کارزار فارسی در بی‌سی و تلاش عمومی آن برای افزایش گوناگونی زبانی موجب شده که مقامات آموزشی در سراسر استان به ارائهٔ زبان‌های بیشتر به دانش‌آموزان جدی‌تر بیندیشند و سایر ملل نیز به‌صورت جدی آوردن زبان‌های دیگر به سیستم آموزشی را در دستور کار قرار دهند.

مردم چطور می‌توانند با شما همکاری کنند و به چه مشارکت‌هایی نیاز دارید؟

امیر باجه‌کیان: در این مرحله ما به‌شدت نیاز به اطلاع‌رسانی و جمع‌آوری داده‌ها داریم. ما باید بتوانیم با خانواده‌ها و خود دانش‌آموزان ارتباط برقرار کنیم. از همهٔ دوستان، به‌خصوص خانواده‌هایی که فرزند دبیرستانی دارند تقاضا می‌کنیم در این مرحله تا جایی که می‌توانند اطلاع‌رسانی کنند، و در برنامه‌های ما شرکت کنند.

ما در ماه اوت دو برنامه (یکی روی زوم در تاریخ ۱۱ اوت، و یکی حضوری در وست ونکوور در ۲۱ اوت) با شرکت دانش‌آموزان خواهیم داشت. در این دو برنامه می‌خواهیم با دانش‌آموزان دبیرستان/لیسه در نورث شور در مورد کلوپ بعد از مدرسه/مکتب، که پیش‌ازاین به آن اشاره شد، همفکری کنیم. لطفاً اگر فرزند دانش‌آموز دارید، برای همراهی با کارزار فارسی در بی‌سی در اینجا ثبت نام کنید: www.farsidarbc.ca/parents

همچنین برای کمک مالی به ما می‌توانید از طریق PayPal اقدام کنید: farsidarbc.ca/donate

اگر صحبت دیگری دارید، لطفاً بفرمایید.

امیر باجه‌کیان: نکتهٔ آخر اینکه بسیاری از دوستانی که سابقهٔ آموزش زبان فارسی دارند یا در ایران و افغانستان در کار آموزگاری بوده‌اند، با ما تماس می‌گیرند و می‌خواهند که در فرایند تدریس نقش داشته باشند. برای تدریس در مدارس/مکاتب استان بریتیش کلمبیا نیاز به گواهینامهٔ (Certificate) آموزش در مدارس بریتیش کلمبیا است و متأسفانه در حال حاضر تدریس بدون این گواهینامه امکان‌پذیر نیست. البته ما در تلاش‌ایم که با مذاکره با دولت، روند اخذ گواهینامه برای تدریس زبان‌های خارجی را تسهیل کنیم. چنانچه در این مورد گشایشی حاصل شود، به‌اطلاع همگان خواهیم رساند.

با سپاس از وقتی که برای این گفت‌وگو گذاشتید.